0.7 Alg uitk. & ov. uitk. gemeentefonds

Toelichting

De uitkeringen uit het gemeentefonds in de begroting 2023-2026 zijn berekend op basis van de meicirculaire 2022.

Met betrekking tot de algemene uitkering uit het gemeentefonds spelen drie zaken:
1. het bij het lastenniveau van de gemeenten achterblijven van de verstrekte middelen voor de Jeugdzorg;
2. de normeringssystematiek waarbij de omvang van het accres (de groei van het gemeentefonds) afhankelijk is van de accres relevante uitgaven van het Rijk gedurende het boekjaar;
3. de herziening/herijking van de verdeling ssystematiek van het gemeentefonds.

ad 1. In augustus 2022 zijn nadere afspraken gemaakt hoe gemeenten mogen omgaan met het ramen van extra middelen voor de jeugdzorg. Het uitgangspunt hiervoor blijft het structurele landelijke tekort, het bedrag van € 1,8 miljard, dat de arbitragecommissie heeft vastgesteld. In de meicirculaire 2022 zijn deze middelen voor 2023 definitief vastgesteld. Voor 2024 en verder mag de gemeente deze inkomsten zelf ramen op een inkomstenstelpost. In de begroting 2022-2025 mocht dat nog voor 75%, in de begroting 2023-2026 mag dat voor 100%.

Daarnaast is tussen de VNG en het Rijk overeenstemming bereikt over een hervormingsagenda met taakstellende bezuinigingen. In het regeerakkoord had het Rijk eenzijdig € 500 miljoen aan extra bezuinigingen op de hervormingsagenda opgenomen.  Nu is bepaald dat het Rijk hiervoor zelf aan de lat staat. Het Rijk moet gemeenten vanuit medebewind van voldoende middelen voorzien.
Wel dient door de gemeenten rekening te worden gehouden met dit effect op de inkomsten gemeentefonds. De toezichthouder heeft bepaald dat gemeenten tegenover deze inkomstendaling een lastendaling mogen ramen op het uitgavenbudget jeugd.

ad 2. Op 21 juni 2022 heeft de VNG ingestemd met het voorstel van de fondsbeheerders om het volume-accres gemeentefonds voor 2022, 2023, 2024 en 2025 te bevriezen. Daarmee is er ook duidelijkheid over de methode voor het afsplitsen van het deel van het accres voor de compensatie van de loon- en prijsontwikkeling bij gemeenten. Door dit besluit kan de stelpost voor lager uitvallend accres, opgenomen in de meicirculaire 2022, afgeraamd worden.

ad 3. De ontwikkelingen op het gebied van de herverdeling van het gemeentefonds worden op de voet gevolgd. Met de meicirculaire 2022 is bekend geworden wat de herverdeeleffecten zijn van de wijzigingen van het objectief verdeelmodel. Voor Voorschoten komt het herverdeeleffect structureel nadelig uit op € 140 per inwoner. Het Rijk heeft in de meicirculaire 2022 besloten een ingroeipad te hanteren waarbij het tekort per gemeente in deze kabinetsperiode maximaal mag oplopen tot € 37,50 per jaar per inwoner in 2025. Hoe het herverdeeleffect uit zal pakken vanaf 2026, hangt af van een evaluatie van het gewijzigde verdeelmodel en van besluiten over een eventueel nieuw ingroeipad door een volgend kabinet. Het risico bestaat dat het tekort vanaf 2026 verder zal oplopen tot de maximaal € 140 per inwoner zoals aangekondigd in de meicirculaire 2022. Dit betekent een verdere daling van de inkomsten met € 102,50 per inwoner ten opzichte van de stand in 2025. Vanuit voorzichtigheid is gekozen om hierom een stelpost in 2026 en verder op te nemen van € 15 per inwoner, overeenkomstig met het huidige ingroeipad.